Đầu tư chứng khoán niêm yết trên thị trường chứng khoán có thể là một con đường tiềm năng để kiếm thu nhập, nâng cao giá trị vốn. Và để thực hiện bất kỳ khoản đầu tư nào trên thị trường chứng khoán, bạn cần phải hiểu rõ về các lựa chọn đầu tư hiện nay.
1. Đầu tư chứng khoán là gì?
Đầu tư chứng khoán là đầu tư vào các tài sản được niêm yết trên thị trường chứng khoán. Cụ thể trong đó có thể được phân loại thành công cụ nợ (trái phiếu), công cụ vốn (cổ phiếu – được nói đến nhiều nhất trong thị trường này), công cụ phái sinh, quỹ tương hỗ,…
Cụ thể:
- Công cụ nợ: là công cụ thu nhập cố định thường có lãi suất hoặc lãi suất phiếu giảm giá được quyết định trước và có thời hạn sử dụng cố định. Chúng bao gồm trái phiếu công ty, chứng khoán chính phủ và các đơn vị quỹ tương hỗ định hướng nợ.
- Công cụ vốn chủ sở hữu: Công cụ vốn chủ sở hữu là công cụ cung cấp quyền sở hữu một phần của một công ty cho bạn, và dự kiến việc đầu tư này sẽ mang lại thu nhập cho bạn từ cổ tức và tăng giá trị vốn ban đầu. Công cụ vốn bao gồm cổ phiếu vốn chủ sở hữu và các đơn vị quỹ tương hỗ định hướng vốn cổ phần.
- Các công cụ phái sinh: Công cụ phái sinh là các công cụ có giá trị thu được từ một hoặc nhiều tài sản cơ bản dưới dạng hàng hóa, tiền tệ, kim loại, công cụ nợ, công cụ vốn chủ sở hữu,… Công cụ phái sinh bao gồm hợp đồng tương lai và quyền chọn.
Và để quyết định đầu tư vào loại chứng khoán cụ thể nào, nhà đầu tư cần phải:
- Trước tiên hãy phân tích các yếu tố chính thúc đẩy đầu tư của mình (bạn muốn đạt được gì).
- Lập kế hoạch đầu tư.
- Đầu tư phù hợp theo nhu cầu.
Tiếp theo, chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu cụ thể những loại chứng khoán phổ biến nhất để bạn xem xét đầu tư.
2. Các loại chứng khoán phổ biến nhất
2.1. Cổ phiếu
Cổ phiếu là một công cụ đầu tư chứng khoán dạng vốn chủ sở hữu, đây là những đơn vị có thể phân chia được của vốn cổ phần của công ty. Đầu tư vào cổ phiếu được kỳ vọng sẽ tạo ra lợi nhuận dưới dạng cổ tức và thường mang rủi ro cao hơn nhiều loại chứng khoán khác. Và tất nhiên, đầu tư vào cổ phiếu cũng dự kiến sẽ mang lại lợi nhuận cao hơn, do vốn đầu tư tăng giá.
Cổ phiếu vốn chủ sở hữu của một công ty niêm yết có thể dễ dàng đầu tư trên các sàn giao dịch chứng khoán được công nhận như Sở giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh (HOSE) và Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX).
2.2. Trái phiếu chính phủ
Trái phiếu Chính phủ là công cụ nợ có thể giao dịch được phát hành bởi chính phủ trung ương. Đầu tư vào các công cụ này được các nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro thấp ưa thích vì vốn đầu tư vào các công cụ đó được hỗ trợ bởi sự bảo đảm của chính phủ.
Nói chung trái phiếu chính phủ là một công cụ nợ, và các khoản nợ là chứng khoán dài hạn tạo ra lợi tức cố định, cũng như có thời hạn sử dụng cố định. Các khoản chứng khoán thuộc loại công cụ nợ thường có rủi ro thấp hơn và lợi nhuận thấp hơn so với cổ phiếu vốn chủ sở hữu.
2.3. Quỹ tương hỗ
Đầu tư vào quỹ tương hỗ là một hình thức đầu tư chứng khoán gián tiếp vào thị trường. Quỹ tương hỗ có thể được định nghĩa là một quỹ tín thác tập hợp tiền đầu tư của nhiều nhà đầu tư với mục tiêu tài chính chung, và sử dụng các chuyên gia tài chính để quản lý cùng một mục tiêu. Số tiền thu được từ các nhà đầu tư này sau đó được tiếp tục đầu tư vào các công cụ thị trường vốn như cổ phiếu, giấy ghi nợ và các chứng khoán khác.
Đầu tư thông qua quỹ tương hỗ cho phép các nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình với mức đầu tư tối thiểu, và cũng được hưởng lợi từ chuyên môn của người quản lý quỹ tương hỗ trong việc quản lý các khoản đầu tư cơ bản. Tuy nhiên, người quản lý quỹ thường sẽ tính phí quản lý, có thể dao động từ 1% đến 2% mỗi năm của khoản đầu tư.
2.4. Quỹ hoán đổi danh mục (ETF)
Quỹ hoán đổi danh mục (ETF) giống như một rổ chứng khoán theo dõi chỉ số, lĩnh vực, hàng hóa hoặc tài sản khác.
Các quỹ giao dịch hoán đổi có thể là ETF nợ, ETF vốn chủ sở hữu và các quỹ khác và theo đó sẽ được phân loại là công cụ nợ hoặc công cụ vốn chủ sở hữu trong danh mục đầu tư của bạn.
ETF hiện có trên các sàn giao dịch của nước ta, và giao dịch ETF có thể được thực hiện theo cách tương tự như giao dịch cổ phiếu hoặc trái phiếu niêm yết trên sàn.
2.5. Đầu tư chứng khoán nước ngoài
Các nhà đầu tư tại nước ta cũng có thể đầu tư vào cổ phiếu hoặc trái phiếu được niêm yết trên thị trường chứng khoán nước ngoài. Điều này tạo cơ hội cho các nhà đầu tư Việt Nam đầu tư vào các công ty nước ngoài và cũng mở rộng cơ sở danh mục đầu tư của họ.
Tuy nhiên trong quá trình đầu tư chứng khoán nước ngoài, sự biến động của tiền tệ cần được cân nhắc kỹ lưỡng vì nó có thể có tác động đáng kể đến lợi nhuận. Có hai cách để đầu tư vào chứng khoán nước ngoài:
- Các nhà đầu tư có thể đầu tư trực tiếp bằng cách mở một tài khoản ở nước ngoài với một nhà môi giới nước ngoài.
- Các nhà đầu tư cũng có thể đầu tư gián tiếp vào cổ phiếu nước ngoài bằng cách đầu tư vào quỹ tương hỗ, quỹ này đầu tư vào cổ phiếu nước ngoài.
Nói chung đầu tư vào chứng khoán nước ngoài có thể có tiềm năng tạo ra lợi nhuận vượt trội, tuy nhiên đồng thời cũng có thể phải chịu phí môi giới cao hơn, thuế ở nước ngoài,…
3. Các yếu tố cần xem xét trước khi đầu tư chứng khoán
Có 5 yếu tố chính cần được đánh giá để xác định lựa chọn công cụ đầu tư của bạn:
Lợi nhuận mong đợi: Lợi tức kỳ vọng đề cập đến thu nhập có thể thu được mà nhà đầu tư mong đợi sẽ tạo ra từ khoản đầu tư. Ví dụ, lãi trên trái phiếu, cổ tức trên cổ phiếu hoặc đơn vị quỹ tương hỗ và lãi hoặc lỗ khi bán trái phiếu / cổ phiếu / đơn vị đó.
Rủi ro: Rủi ro đầu tư đề cập đến khả năng lợi nhuận thực tế có thể sai lệch tiêu cực so với lợi nhuận kỳ vọng hoặc nhà đầu tư có thể không đạt được lợi nhuận mong muốn hoặc rủi ro thua lỗ thậm chí có thể làm xói mòn vốn của họ.
Thời gian: Khoảng thời gian (dài hạn hay ngắn hạn) mà nhà đầu tư dự định giữ khoản đầu tư của họ được gọi là khoảng thời gian của khoản đầu tư đó. Nói một cách thông thường, khoản đầu tư được giữ dưới một năm thường được gọi là ngắn hạn và hơn một năm được gọi là dài hạn.
Thanh khoản: Tính thanh khoản đề cập đến việc dễ dàng chuyển đổi bất kỳ khoản đầu tư nào thành tiền mặt nếu mục tiêu đầu tư được đáp ứng, hoặc để đáp ứng bất kỳ yêu cầu nào khác của nhà đầu tư.
Thuế: Việc đánh thuế thu nhập và lãi hoặc lỗ khi bán hoặc chuyển nhượng công cụ sẽ phụ thuộc vào bản chất của công cụ và thời gian nắm giữ. Do đó, việc đánh thuế cần được nhà đầu tư xem xét trong khi đưa ra bất kỳ quyết định nào liên quan đến đầu tư vì nó ảnh hưởng đến dòng tiền.
4. Kết
Đầu tư chứng khoán là một trong những cách phổ biến để thu về lợi nhuận đầu tư hiện nay. Có rất nhiều công cụ chứng khoán bạn có thể tiếp cận, và việc lựa chọn công cụ nào để đầu tư, là hoàn toàn phụ thuộc vào sở thích, khả năng chấp nhận rủi ro, lợi nhuận kỳ vọng,… của bạn.