Hiện nay, không những chỉ có mỗi tiền pháp định mà còn có sự ra đời của tiền mã hóa trên thị trường tài chính. Và tiền mã hóa đang dần chiếm một phần vị trí của Fiat trên thị trường. Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng biết đến tiền pháp định. Qua bài viết này chúng tôi muốn mang đến cho các bạn cái nhìn rõ hơn về bản chất về loại tiền này: Fiat hay Fiat là gì? nguồn gốc và những ưu và nhược điểm của Fiat currency là gì? Ngoài ra chúng tôi sẽ mang đến điểm khác biệt của hai loại tiền pháp định và mã hóa.
1. Tổng quan kiến thức về Fiat
Fiat là gì? – Fiat Money
Fiat hay tiền pháp định, tiền định danh là tiền tệ của một quốc gia, không bị tác động bởi giá hàng hóa nào cả. Tiền định danh do chính phủ mỗi quốc gia phát hành. Dựa trên cung cầu và một số yếu tố khác, mà chính phủ sẽ điều chỉnh số lượng Fiat cho phù hợp.
Lượng tiền Fiat được chính phủ cung ứng sẽ được điều chỉnh một cách hợp lý, để tránh hiện tượng mất cân bằng nền kinh tế. Việc cung ứng quá nhiều hoặc quá ít sẽ dẫn đến hiện tượng lạm phát hoặc giảm phát, gây mất cân bằng và ảnh hưởng nặng nề đến giá trị đồng tiền cũng như kinh tế của một đất nước. Tiền Fiat được sử dụng để trao đổi mua bán hàng hóa, giao dịch, đầu tư, ….
Ví dụ về tiền Fiat là gì: Hầu hết các loại tiền tệ được lưu hành hiện nay đều là những đồng Fiat như ở Mỹ tiền pháp định là USD, Anh Fiat là GBP, Việt Nam thì Fiat chính là đồng VND, hay một số tiền lớn khác như JPY, EUR, …..
Nguồn gốc của Fiat
Tiền Fiat bắt nguồn từ Trung Quốc khoảng thế kỷ 10 triều đại Nguyên, Đường, Tống và Minh. Vào thời nhà Đường, nhu cầu kim loại vượt quá cung. Sự thiếu hụt tiền xu buộc mọi người phải đổi từ tiền xu sang tiền giấy. Thời Tống, có một ngành kinh doanh bùng nổ ở vùng Tứ Xuyên dẫn đến tình trạng thiếu tiền đồng. Các nhà giao dịch bắt đầu phát hành tiền giấy riêng lẻ được bao phủ bởi dự trữ tiền tệ và nó được coi là đấu thầu hợp pháp đầu tiên. Tiền giấy trở thành loại tiền hợp pháp duy nhất trong triều đại nhà Nguyên, và việc phát hành tiền giấy được giao cho Bộ Tài chính trong thời nhà Minh.
Phương Tây bắt đầu sử dụng tiền giấy vào thế kỷ 18. Các thuộc địa của Mỹ, Pháp, bắt đầu phát hành tín phiếu tín dụng được để thanh toán. Việc phát hành quá nhiều tín phiếu dẫn đến nguy cơ lạm phát. Trong các cuộc chiến tranh, các quốc gia chuyển sang sử dụng tiền Fiat để bảo toàn giá trị của các kim loại quý như vàng và bạc. Vào đầu thế kỷ 20, chính phủ và các ngân hàng đã hứa sẽ cho phép chuyển đổi tiền giấy và tiền xu thành hàng hóa danh nghĩa của họ theo yêu cầu. Do phí nội chiến Hoa Kỳ và hồi phục kinh tế đã buộc chính phủ phải hủy bỏ.
Năm 1971, Tổng thống Hoa Kỳ, Richard Nixon, đã quyết định hủy bỏ khả năng chuyển đổi trực tiếp của USD thành vàng do dự trữ vàng giảm. Hiện tại, hầu hết các quốc gia sử dụng Fiat dựa trên giấy chỉ phục vụ như một phương thức thanh toán.
2. Hoạt động của tiền Fiat
Tiền Fiat đóng vai trò như một phương tiện thể hiện sức mua và một sự thay thế cho hệ thống hàng đổi hàng. Nó cho phép mọi người mua các sản phẩm và dịch vụ khi họ cần mà không cần phải trao đổi sản phẩm để lấy sản phẩm.Do đó, con người có thể lập kế hoạch một cách dễ dàng và tạo ra các hoạt động kinh tế chuyên biệt. Ví dụ, một doanh nghiệp kinh doanh lắp ráp điện thoại di động có thể mua thiết bị mới, thuê và trả lương cho nhân viên và mở rộng sang các khu vực khác.
Giá trị của tiền Fiat phụ thuộc vào nền kinh tế của một quốc gia đang hoạt động như thế nào, cách quốc gia đó tự điều hành và ảnh hưởng của những yếu tố này lên lãi suất. Một quốc gia đang gặp bất ổn chính trị có khả năng có đồng tiền suy yếu và giá cả hàng hóa tăng cao, khiến người dân khó mua sản phẩm khi họ có nhu cầu.
Một đồng tiền định danh hoạt động tốt khi công chúng có đủ niềm tin tưởng vào khả năng của đồng tiền đó. Ngoài ra, Fiat phải được hỗ trợ bởi tín dụng đầy đủ của chính phủ ban hành sắc lệnh và in nó như một đấu thầu hợp pháp cho các giao dịch tài chính.
3. So sánh tiền Fiat với Commodity money, bản vị vàng và tiền điện tử.
So sánh Fiat và Commodity Money
Sự khác biệt giữa tiền Fiat và Commodity money liên quan đến giá trị nội tại của chúng. Về mặt lịch sử, tiền hàng hóa có giá trị nội tại bắt nguồn từ các vật liệu mà nó được tạo ra, chẳng hạn như tiền vàng và bạc. Ngược lại, tiền Fiat không có giá trị nội tại – về cơ bản nó là lời hứa từ chính phủ hoặc ngân hàng trung ương rằng tiền tệ có khả năng đổi lấy giá trị hàng hóa của nó.
Tiền Fiat so với Bản vị vàng
Với bản vị vàng bạn có thể đổi từ tiền giấy sang vàng, tiền giấy sẽ có thể đổi được một lượng vàng theo quy định. Nhưng đối với tiền Fiat bạn sẽ không thể chuyển đổi sang bất cứ thứ gì. Việc sử dụng tiền Fiat sẽ giúp Chính phủ dễ dàng kiểm soát, điều chỉnh được nền kinh tế một cách dễ dàng, khi kinh tế rơi vào trường hợp khẩn. Nếu là bản vị vàng để có thể can thiệp vào thì chính phủ nắm một lượng vàng nào đó, làm hạn chế khả năng in tiền.
Tiền Fiat so với tiền điện tử
Điểm chung của Fiat và tiền điện tử đó chính là không bị phụ thuộc vào bất cứ loại hàng hóa nào cả. Những điểm khác nhau của hai loại tiền này như sau:
| Tiền Fiat | Tiền điện tử | |
| Loại tiền (Chất liệu) | Giấy, xu | Tiền kĩ thuật số |
| Khả năng lưu thông | Không giới hạn | Giới hạn |
| Đơn vị kiểm soát | Chính phủ, ngân hàng trung ương | Mạng lưới người sử dụng, quản lý bởi blockchain |
| Tính chất | Tập trung | Phân cấp, phi tập trung |
| Quy mô | Rộng, phổ biến ở mọi nơi | Còn hạn chế, tỷ trọng nhỏ |
| Truy vết giao dịch | Giao dịch không thể thay đổi → khó truy vết | Dễ dàng truy vết |
4. Ưu và nhược điểm của Fiat
Ưu điểm của Fiat
Loại tiền phổ biến: Vì tiền Fiat không phải là nguồn tài nguyên khan hiếm hoặc cố định – như vàng – nên ngân hàng trung ương của một quốc gia có thể kiểm soát tốt hơn đối với nguồn cung và giá trị của nó. Điều này có nghĩa là các chính phủ có thể quản lý nguồn cung tín dụng, thanh khoản và lãi suất một cách đáng tin cậy và nhanh chóng hơn.
Không giống như các loại tiền tệ hàng hóa, có thể bị ảnh hưởng bởi việc phát hiện ra một mỏ vàng mới, việc cung cấp các loại tiền tệ Fiat được quy định và kiểm soát bởi chính phủ của từng quốc gia. Vì thế ít rủi ro về việc mất giá bất ngờ do cung cấp tiền tệ Fiat gây ra, vì bất kỳ quyết định tăng cung đều là mang tính điều chỉnh thích hợp với kinh tế của chính phủ.
Để tạo ra được tiền Fiat sẽ tốn không nhiều chi phí như một loại hàng hóa, vật chất khác. Bạn sẽ không gặp phải tình trạng thiếu thốn vật chất như vàng, mà dẫn đến thiếu nguồn cung cấp.
Được sử dụng rộng rãi, tạo nên sự thuận tiện cho các giao dịch trong và ngoài nước. Đồng thời Fiat không kén chọn quốc gia sử dụng như một số loại tiền như tiền mã hóa, tạo nên giá trị lưu thông, mua bán.
Nhược điểm của Fiat
Vì nó không bị ràng buộc với một tài sản hữu hình, giá trị của tiền Fiat phụ thuộc vào chính sách tài khóa và quy định có trách nhiệm của chính phủ. Chính sách tiền tệ thiếu trách nhiệm có thể dẫn đến lạm phát và thậm chí siêu lạm phát của một loại tiền tệ Fiat.
Hiện nay, có rất nhiều nguy cơ dẫn đến hiện tượng bong bóng đối với Fiat – Đây là hiện tượng giá tăng đột biến sau đó giảm một cách đột ngột. Trong lịch sử đã có rất nhiều vụ sụp đổ về loại tiền Fiat này. Sự phổ biến của bong bóng là do tiền tệ Fiat có nguồn cung không giới hạn. Việc tăng cung có thể kích thích nền kinh tế, nhưng có thể gây ra sự gia tăng trong tỷ lệ lạm phát, gây tác động đến thị trường kinh tế, tài chính.
Tiền Fiat vẫn luôn là loại hình được ưa chuộng và phổ biến hiện nay, mặc dù đã có sự xuất hiện của Bitcoin – tiền điện tử, nhưng không thể nào làm lu mờ đi vai trò của Fiat. Mong rằng qua những thông tin chúng tôi đã cung cấp ở trên, bạn sẽ có thể nắm được Fiat currency là gì? những đặc điểm và sự khác biệt của Fiat với tiền hàng hóa, bản vị vàng và tiền mã hóa. Đồng thờ nắm được nguồn gốc cũng như những ưu nhược của loại tiền tệ phổ biến này.