Trong kinh tế vi mô, các yếu tố như cung, cầu, giá cả và thị trường là những chủ đề thảo luận chính. Đây là một trong hai nhánh của kinh tế học và đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu cách thị trường vận hành. Tìm hiểu tổng quan về kinh tế vi mô sau đây.
1. Bàn về kinh tế vi mô là gì?
Kinh tế vi mô là một nhánh kinh tế học nghiên cứu hành vi, tương tác của các tác nhân kinh tế riêng lẻ. Các tác nhân kinh tế bao gồm người tiêu dùng, nhà sản xuất và chính phủ. Đôi khi, chính phủ cũng can thiệp thông qua một số hình thức điều tiết, đánh thuế, kiểm soát giá.
Ngoài vi mô, một nhánh khác của kinh tế học là kinh tế học vĩ mô, nghiên cứu hành vi và tương tác của các tác nhân kinh tế liên quan đến hoạt động kinh tế tổng thể. Nếu vi mô có các chủ đề chính như cung, cầu, giá cả và thị trường, thì các người tiêu dùng, nhà sản xuất và chính phủ là ba lĩnh vực chính của kinh tế vĩ mô. Kinh tế vĩ mô tập trung vào các con số tổng hợp hơn là các con số riêng lẻ.
2. Tìm hiểu trọng tâm và các khái niệm cơ bản
Kinh tế học vi mô nghiên cứu các quyết định của con người và doanh nghiệp liên quan đến việc phân bổ nguồn lực. Các quyết định cần được đưa ra vì các nguồn lực hạn chế có sẵn để đáp ứng nhu cầu vô hạn của con người. Do đó, con người phải đưa ra các lựa chọn phân bổ nguồn lực và điều đó liên quan đến sự đánh đổi.
Ví dụ: bạn có 100.000 đồng và bạn muốn mua một đôi giày và một chiếc túi. Bởi vì cả hai đều trị giá 100.000 đồng mỗi chiếc, nên cuối cùng bạn sẽ chọn một trong hai. Trong trường hợp này, tiền đại diện cho các nguồn lực bạn có. Còn giày dép, túi xách là nhu cầu của bạn. Bởi vì bạn không có đủ tiền để mua cả hai, nên bạn phải lựa chọn.
Vi mô tập trung vào cung, cầu, giá cả, cạnh tranh và cấu trúc thị trường. Và để giải thích cụ thể cách vận hành của các biến khác nhau này, các nhà kinh tế đưa ra các khái niệm như:
- Lý thuyết cung và cầu
- Quy luật, chức năng, và đường cung và cầu
- Các lý thuyết sản xuất như quy mô kinh tế và tối thiểu hóa chi phí
- Đường cong khả năng sản xuất
- Các khái niệm cận biên khác nhau như tiện ích cận biên, doanh thu cận biên, chi phí cận biên và sản phẩm cận biên
- Cấu trúc thị trường, bắt đầu từ cạnh tranh hoàn hảo đến độc quyền
- Điểm hòa vốn
- Lợi nhuận kinh tế
- Các giả định quan trọng trong vi mô
3. Tại sao kinh tế vi mô lại cần thiết?
Các nhà kinh tế coi con người là những sinh vật kinh tế hợp lý. Theo một nghĩa nào đó, con người cố gắng tối đa hóa lợi ích của họ trong việc phân bổ tài nguyên. Người tiêu dùng tìm cách tối đa hóa tiện ích của việc tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ. Trong khi đó, các nhà sản xuất cố gắng tối đa hóa lợi nhuận từ việc sản xuất các sản phẩm và dịch vụ.
Nghiên cứu vi mô là hữu ích trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Nếu bạn là một nhà tiếp thị, kiến thức vi mô sẽ giúp bạn định giá mang lại lợi nhuận tối ưu và trang trải chi phí sản phẩm. Bạn cũng có thể dự đoán những phản ứng mà bạn có thể thấy từ các đối thủ cạnh tranh bằng cách phân tích cấu trúc thị trường của sản phẩm.
Nếu bạn là một nhà đầu tư, kinh tế học vi mô giúp bạn đánh giá khả năng sinh lời của một công ty trong các tình huống khác nhau. Ví dụ: bạn muốn xác định liệu một công ty có thể tăng doanh thu bằng cách giảm giá và tăng số lượng bán ra hay không. Để làm được điều này, bạn phải xem xét nhu cầu về sản phẩm của công ty và mức độ cạnh tranh trong môi trường thị trường của công ty.
Tương tự như vậy, vi mô giúp bạn phân bổ các khoản đầu tư chứng khoán. Việc biết kinh tế học vi mô ảnh hưởng như thế nào đến doanh thu, chi phí và lợi nhuận của công ty là rất quan trọng để hiểu được sức khỏe của công ty và giá cổ phiếu của công ty.
4. Tìm hiểu luật cung cầu trong kinh tế vi mô
Luật cung cầu là một trong các chủ đề quan trọng và được đề cập nhiều nhất trong mảng vi mô. Theo đó:
Luật cầu nói lên mối quan hệ nghịch đảo giữa giá cả và lượng cầu. Giá tăng làm cho lượng cầu giảm. Ngược lại, giá giảm làm cho lượng cầu tăng. Luật này áp dụng cho hầu hết mọi thứ xung quanh chúng ta.
Quy luật về nhu cầu là một trong hai nguyên tắc trong kinh tế học vi mô để giải thích trạng thái cân bằng thị trường. Luật còn lại là quy luật cung. Cả hai đều làm cơ sở cho các đường cung và cầu. Và, khi hai đường cong cắt nhau, nó dẫn đến trạng thái cân bằng thị trường. Tại điểm cân bằng, giá và số lượng tốt nhất cho cả người sản xuất và người tiêu dùng được xác định.
4.1. Các yếu tố tác động
Trên thực tế, nhiều yếu tố ảnh hưởng đến nhu cầu. Ví dụ, người tiêu dùng không chỉ xem xét giá khi họ mua mà còn xem xét thu nhập của họ. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng sẽ thấy xu hướng giá cả. Nếu họ dự đoán giá sẽ tăng trong tháng tới, họ sẽ mua ngay trước khi giá tăng. Hoặc, khi giá đang có xu hướng giảm, họ trì hoãn việc mua để có mức giá thấp hơn vào tháng sau.
Một yếu tố khác là giá của hàng hóa liên quan. Chúng có thể là hàng hóa thay thế hoặc hàng hóa bổ sung. Vì các sản phẩm thay thế thỏa mãn cùng một nhu cầu nên khi giá của một sản phẩm tăng lên, người tiêu dùng sẽ chuyển sang sử dụng chúng. Ngoài ra, nó còn khuyến khích người tiêu dùng giảm nhu cầu về hàng hóa bổ sung.
Cuối cùng, nhu cầu còn phụ thuộc vào thị hiếu và sở thích của người tiêu dùng. Khi họ khao khát một sản phẩm và có đủ tiền, họ sẽ mua nó.
4.2. Các ngoại lệ đối với quy luật nhu cầu trong kinh tế vi mô
Luật cầu áp dụng cho hầu hết trong nền kinh tế vi mô của chúng ta. Tuy nhiên, nó không dành cho tất cả các sản phẩm.
Có những trường hợp cụ thể mà nó không áp dụng. Nghĩa là, việc tăng giá không phải lúc nào cũng dẫn đến giảm lượng cầu. Ngược lại, giá giảm không phải lúc nào cũng làm tăng lượng cầu.
Hai trường hợp ngoại lệ đối với luật cầu là hàng hóa Veblen và hàng hóa Giffen.
- Hàng giffen: Chúng là những hàng hóa kém chất lượng, tức là hàng hóa mà nhu cầu của chúng giảm xuống khi thu nhập của người tiêu dùng tăng lên. Tuy nhiên, không giống như các hàng hóa kém chất lượng khác, nhu cầu đối với hàng hóa Veblen giảm khi giá của chúng giảm. Điều này là do người tiêu dùng liên tưởng giá thấp hơn với chất lượng kém hơn.
- Hàng Veblen. Nhu cầu của người mua tăng lên khi giá cả tăng lên, vi phạm luật cầu. Giá càng cao, người tiêu dùng càng muốn chúng. Họ liên kết một mức giá cao hơn với uy tín hoặc hình ảnh cao hơn. Vì vậy, người tiêu dùng hài lòng hơn và muốn họ khi giá tăng.
5. Kết
Tóm lại, nghiên cứu kinh tế vi mô là một trong các chủ đề đáng chú ý và nên làm với toàn thể mọi người, từ nhà bán hàng, khách hàng, nhà sản xuất, cho đến các chính phủ. Trong đó, lý thuyết về cung – cầu đóng vai trò cốt yếu mỗi khi chúng ta nhắc đến vi mô, với việc giá tăng thì cầu giảm cung tăng và ngược lại, giá giảm thì cung tăng, cầu giảm.