Bond là gì có lẽ là một câu hỏi phổ biến với những người mới tham gia vào thị trường đầu tư. Bond, hay trái phiếu, là một loại công cụ đầu tư, và đây là một trong những tài sản tài chính được giao dịch nhiều nhất trên thế giới. Khám phá thêm về bond qua bài viết sau.
1. Bond là gì?
Bond hay trái phiếu là một loại cho vay – nợ, trong đó trái chủ (cá nhân hoặc tổ chức) cho một công ty hoặc chính phủ vay tiền. Người vay thanh toán lãi suất thường xuyên, và khi đến một ngày ấn định trong tương lai, họ hoàn trả số tiền vay ban đầu.
Số tiền cuối cùng mà công ty phát hành bond trả lại cho trái chủ được gọi là tiền gốc, và một khoản tiền lãi. Tiền gốc cũng có thể được gọi là mệnh giá hoặc mệnh giá của trái phiếu. Tiền lãi được trả theo các khoảng thời gian đã định (ví dụ nửa năm, hàng năm hoặc, hoặc hàng tháng), và là một tỷ lệ phần trăm của tiền gốc. Số tiền lãi (thường gọi là tiền thưởng) này thường cố định ở một mức, nhưng đối với các loại bond được liên kết với chỉ số, số tiền này có thể thay đổi khi các bond điều chỉnh các khoản thanh toán của mình để tuân theo các chuyển động của một chỉ số – như tỷ lệ lạm phát.
Bond nói chung là chứng khoán có thể chuyển nhượng, chúng có thể được mua và bán giống như cổ phiếu trên thị trường thứ cấp (tất nhiên vẫn có sự khác biệt đáng kể giữa hai loại). Mặc dù có loại bond niêm yết trên các sàn giao dịch như, nhưng chúng chủ yếu được giao dịch qua quầy (OTC) thông qua các nhà môi giới – đại lý tổ chức hơn.
Giống như cổ phiếu, giá bond cũng chịu sự tác động của cung và cầu thị trường. Điều này có nghĩa là các nhà đầu tư có thể kiếm được lợi nhuận nếu tài sản tăng giá trị hoặc cắt lỗ nếu trái phiếu họ bán bị giảm giá. Bởi vì bond là một công cụ nợ, nên giá của nó phụ thuộc nhiều vào lãi suất.
Khi lãi suất tăng, bond trở nên kém hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư, bởi vì họ có thể kiếm được lãi suất cao ở các loại tài sản đầu tư khác. Tương tự như vậy, khi lãi suất giảm, các bond trở nên hấp dẫn hơn và giá tăng.
2. Phân loại bond
Có nhiều loại bond hiện nay. Trên thực tế, bond thường được xác định bằng danh tính của tổ chức phát hành – chính phủ, tập đoàn, thành phố trực thuộc trung ương và các cơ quan chính phủ. Khi cần huy động vốn để đầu tư hoặc hỗ trợ chi tiêu vãng lai, tổ chức phát hành có thể tìm thấy lãi suất và kỳ hạn tốt trên thị trường khi bán bond cho trái chủ, so với các kênh tín dụng khác như ngân hàng.
Đây là một số loại bond chính:
- Trái phiếu chính phủ
- Trái phiếu doanh nghiệp
- Trái phiếu đô thị
Trái phiếu chính phủ là loại bond do chính phủ Việt Nam phát hành, và nó được coi là nguy cơ thấp nhất do được nhà nước bảo trợ, do đó bond nafy cũng có mức lãi suất thấp hơn các loại khác.
Trái phiếu doanh nghiệp do các tập đoàn phát hành để đảm bảo nguồn vốn đầu tư. Mặc dù các bond chất lượng cao từ các công ty lâu đời cũng được coi là một khoản đầu tư an toàn, nhưng chúng vẫn phải chịu nhiều rủi ro hơn trái phiếu chính phủ và trái chủ được trả lãi suất cao hơn. Khi bạn mua bond của công ty, bạn trở thành chủ nợ và được bảo vệ khỏi tổn thất nhiều hơn cổ đông – tức là nếu công ty bị thanh lý, trái chủ được bồi thường trước cổ đông.
Trái phiếu đô thị được sử dụng bởi các cơ quan chính quyền địa phương (như hội đồng, thành phố trực thuộc trung ương, thành phố hoặc quận) để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng địa phương. Giống như các bond chính phủ, chúng được coi là các khoản đầu tư có rủi ro thấp và có lãi suất tương đối thấp. Có nhiều loại bond đô thị được miễn các loại thuế.
3. Đặc điểm bond
3.1. Đáo hạn và thời hạn
Bond phải ghi rõ cả thời gian đáo hạn và thời hạn của nó. Bạn phải xác định rõ khoảng thời gian cho đến khi loại giấy nợ này hết hạn và đơn vị vay thực hiện khoản thanh toán cuối cùng – tức là kết thúc vòng đời hoạt động của bond.
3.2. Xếp hạng tín dụng bond
Các cơ quan xếp hạng tín dụng đánh giá mức độ tín nhiệm của các công ty phát hành trái phiếu, từ đó cung cấp cho những người tham gia thị trường cái nhìn sâu sắc có giá trị về rủi ro tín dụng của các bond.
Điều này rất quan trọng đối với cả tổ chức phát hành bond và người mua tiềm năng. Người mua cần biết liệu công ty phát hành có ở vị trí tốt để thực hiện các khoản thanh toán lãi suất và tiền gốc một cách nhất quán và đúng thời hạn hay không. Còn các tổ chức phát hành cũng có thể sử dụng xếp hạng để định giá trái phiếu của họ ở mức giá có thể thu hút các nhà đầu tư.
Rủi ro tín dụng của tổ chức phát hành càng thấp – hoặc xếp hạng của họ càng cao – thì họ có thể đặt lãi suất ở mức càng thấp, làm giảm chi phí đi vay. Ngược lại, rủi ro tín dụng của tổ chức phát hành càng cao thì lợi tức bond của họ phải càng cao để thu hút các nhà đầu tư.
Để sử dụng thang đo Fitch Rating làm ví dụ, trái phiếu dài hạn có rủi ro thấp nhất được xếp hạng AAA, còn hạng đầu tư phụ (hoặc trái phiếu rác) là loại bond ở mức BB +.
4. Điều gì ảnh hưởng đến giá của trái phiếu?
4.1. Cung và cầu
Cũng giống như bất kỳ tài sản tài chính có thể giao dịch nào, giá bond phụ thuộc vào lực cung và cầu. Việc cung cấp trái phiếu phụ thuộc vào các tổ chức phát hành và nhu cầu vốn của họ. Nhu cầu được xác định bởi tính hấp dẫn của trái phiếu như một khoản đầu tư – so với các cơ hội thay thế.
4.2. Lãi suất
Lãi suất ngân hàng đóng một vai trò quyết định trong việc xác định cung và cầu bond.
Quy tắc chung là lãi suất và giá bond có tương quan nghịch – khi một bên tăng, thì cái kia giảm. Nếu lãi suất thấp ngân hàng hơn mức thưởng trên một trái phiếu, nhu cầu đối với trái phiếu đó sẽ tăng lên vì nó là một khoản đầu tư tốt hơn. Mặt khác, nếu lãi suất tăng cao hơn mức thưởng bond cầu sẽ giảm xuống.
Khi quyết định cách bạn muốn giao dịch hoặc đầu tư vào bond, điều quan trọng là phải hiểu lãi suất sẽ ảnh hưởng như thế nào đến chiến lược tổng thể của bạn.
5. Kết
Nói chung, các loại bond chất lượng cao (như của chính phủ, các cơ quan trực thuộc nhà nước, công ty uy tín) thường được coi là khoản đầu tư có rủi ro thấp và mức lãi suất của họ cũng thường tương đối thấp. Còn các loại bond ít uy tín hơn sẽ có lãi suất tương đối cao, và rủi ro lớn hơn. Thông thường, các nhà đầu tư tìm đến trái phiếu để đa dạng hóa việc nắm giữ danh mục đầu tư của họ và để phòng ngừa trước sự suy thoái của thị trường chứng khoán.
Và chính xác thì bond nhìn chung đều an toàn hơn cổ phiếu. Người sở hữu trái phiếu dù sao cũng được bảo vệ nhiều hơn so với người sở hữu vốn cổ phần – trong trường hợp mất khả năng thanh toán, nợ trái phiếu là ưu tiên hơn vốn của cổ đông. Còn về việc chọn mức độ an toàn khi chọn loại bond như thế nào thì tùy thuộc vào chiến lược và khẩu vị đầu tư của bạn. Hy vọng bạn đã hiểu rõ được bond là gì cũng như những thông tin căn bản nhất xung quanh nó, để tiếp bước trên con đường đầu tư.