Đối với nền kinh tế của mỗi quốc gia, vấn đề lạm phát là mối ưu tiên hàng đầu và là thực trạng mà bất kỳ quốc gia nào cũng phải đối mặt. Nhìn chung, tình trạng này xuất hiện thường sẽ kéo theo nhiều hệ lụy tiêu cực. Tuy nhiên, tại một số quốc gia, tình trạng này lại mang đến những hệ quả tích cực cho nền kinh tế chung.
Lạm phát là gì?
Lạm phát là tình trạng giá cả hàng hóa có sự tăng giá một cách nhanh chóng và liên tục. Sự tăng giá này về lâu dài sẽ làm cho giá trị của tiền tệ bị mất giá trị. Khi đó, sức mua của hàng hóa trên một đơn vị tiền tệ sẽ có sự suy giảm rõ rệt.
Mức độ lạm phát tại Việt Nam
Mức độ lạm phát được phân chia thành 3 cấp độ chủ yếu như sau: Cấp độ tự nhiên, cấp độ phi mã và cấp độ siêu cấp. Trong đó, cấp độ tự nhiên chỉ rơi vào mức độ dưới 10%. Từ 10% đến dưới 1000% thuộc về cấp độ phi mã. Trên 1000% là tình trạng siêu cấp.
Đánh giá về thực trạng này ở một mức lý tưởng của các quốc gia hiện nay chỉ rơi vào khoảng dưới 5%. Trong khi đó, nếu như thực trạng này đạt mức trên 5% lại khiến cho nhiều quốc gia trở nên bối rối và tìm phương hướng để giải quyết chúng.
Thực trạng kỷ lục tại Việt Nam hiện nay được ghi nhận theo số liệu thống kế vào năm 1986 rơi vào con số 800%. Trước thực trạng này, chính phủ bắt đầu tăng cao lãi suất huy động và lãi suất tiền gửi cũng được điều chỉnh.
Lạm phát xuất phát từ những nguyên nhân nào?
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Tuy nhiên, các chuyên gia đã nghiên cứu và đúc kết ra 2 nguyên nhân chính yếu dẫn đến đó là do cầu kéo và do chi phí đẩy.
Lạm phát do cầu kéo
Nguyên nhân này chủ yếu xuất phát từ cầu quá lớn dẫn đến nguồn cung không có đủ để đáp ứng được nhu cầu này. Khi đó, giá cả của những mặt hàng đang được xếp vào loại “khan hiếm” sẽ có dấu hiệu tăng lên. Chẳng hạn như dịch Covid-19 bùng phát, nhu cầu mua các sản phẩm bảo vệ sức khỏe như khẩu trang, nước rửa tay trở nên khan hiếm và giá cả của chúng bắt đầu có xu hướng tăng. Đây chính là nguyên nhân do cầu kéo.
Lạm phát do chi phí đẩy
Nguyên nhân do chi phí đẩy xảy ra khi doanh nghiệp đẩy mạnh các loại chi phí có liên quan trong quá trình hoạt động như tiền lương, tiền mua máy móc thiết bị, các loại thuế cũng như các dạng nguyên liệu đầu vào. Một khi giá cả được đẩy mạnh thì đồng nghĩa với việc tổng chi phí mà doanh nghiệp sử dụng trong quá trình sản xuất cũng sẽ tăng, kéo theo sự gia tăng của giá sản phẩm.
Khi giá sản phẩm tăng, nền kinh tế cũng sẽ tăng theo do tổng thể hàng hóa đã có sự thay đổi theo xu hướng tăng.
Ngoài ra, tình trạng này còn xuất phát từ nhu cầu thay đổi. Tức là, khi một mặt hàng khác tăng lên trong khi những mặt hàng còn lại lại giảm đi, trong khi đó, thị trường lại chỉ có một đơn vị độc quyền cung cấp mặt hàng đang có xu hướng tăng đó ( chẳng hạn như sự gia tăng của giá điện lực) thì điều này cũng dẫn đến mặt bằng chung của mức giá tăng lên, mức độ của tình trạng này bắt đầu xuất hiện.
Bên cạnh đó, thực trạng này còn xuất phát từ nguyên nhân xuất khẩu và nhập khẩu. Bất kỳ một sự tăng của hàng hóa xuất khẩu hay hàng hóa nhập khẩu cũng dẫn đến mức độ tăng giá chung của các loại hàng hóa và thực trạng này cũng từ đó được hình thành.
Việc lưu hành tiền tệ cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Một khi các ngân hàng trong nước bắt đầu mua ngoại tệ hoặc mua các loại công trái nhiều thì cũng sẽ làm cho khối lượng tiền lưu thông có xu hướng tăng lên, thực trạng này cũng xuất hiện từ đó.
Ảnh hưởng của lạm phát
Mặt tích cực
Không phải lúc nào tình trạng này cũng gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến cho nền kinh tế chung của đất nước. Như đã phân tích ở nội dung trên, nếu như mức độ rơi vào mức dưới 5% thì đây lại là một mức độ lý tưởng mà các quốc gia đều mong muốn đạt được. Điều này xuất phát từ việc thực trạng này một mặt còn có công dụng kích thích tiêu dùng, kích thích các khoản đầu tư phát triển và tạo điều kiện việc làm cho người lao động trong xã hội.
Ngoài ra, chính phủ còn có thể nhờ vào thực trạng này để có thể lựa chọn và cân nhắc những yếu tố có khả năng kích thích nên kinh tế phát triển cũng như phân bổ lại những mục tiêu về tài chính của mình.
Thực trạng này nếu được điều chỉnh ở mức độ vừa phải sẽ là một phương diện rất tốt để một quốc gia có thể phát triển được nền kinh tế của mình.
Mặt tiêu cực
Tác động tiêu cực lớn nhất của thực trạng này chính là sự ảnh hưởng tới lãi suất, đồng thời ảnh hưởng đến toàn bộ mọi mặt của đời sống xã hội. Nếu như thực trạng này tăng ở ngưỡng báo động thì vấn đề về lãi suất cũng đồng nghĩa tăng lên. Khi đó, xã hội sẽ khó có thể gánh được và theo kịp được hết với tốc độ tăng mạnh đó, hậu quả là nhiều vấn nạn bắt đầu xảy ra.
Bên cạnh đó, tình trạng này còn khiến cho khối lượng tài sản bị hao mòn đi trông thấy và thu nhập thực của chúng cũng vô hình chung bị bào mòn đi. Thu nhập danh nghĩa là nguồn thu chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ thực trạng này. Nó kéo theo những chính sách về thuế được áp đặt lên có sự thay đổi. Và những khoản bù vào cho việc tăng giá này được lấy ở đâu, được phân bổ thế nào cũng trở thành bài toán khó giải cho người đi vay.
Lạm phát tăng còn đồng nghĩa với việc đồng tiền bị giảm sút giá trị. Xã hội bắt đầu có sự phân chia thành nhiều tầng lớp gồm: Những người giàu thừa quá nhiều tiền, họ sử dụng toàn bộ số tiền mình có để thu gom toàn bộ tài sản còn sót lại. Lúc này, thực trạng về đầu cơ lại xuất hiện khiến cho gái cả hàng hóa tăng cao.
Cuối cùng, thực trạng này khiến cho quốc gia trở thành con nợ đối với các nước khác trên thế giới. Đồng tiền trong nước bị mất giá nhanh chóng.
Biện pháp ngăn ngừa, kiểm soát lạm phát
Ngăn ngừa và kiểm soát lạm phát là một trong những ưu tiên hàng đầu của mỗi quốc gia. Một số biện pháp phổ biến được áp dụng hiện nay đó là cắt giảm lượng tiền đang được lưu thông trong nước. Tăng cao nguồn tiền dự trữ trong ngân khố để các ngân hàng được bình đẳng với nhau.
Việc giảm thuế, giảm chi ngân sách, khuyến khích hoạt động tự do mậu dịch để cân bằng nguồn quỹ hàng hóa so với dòng tiền đang được lưu thông cũng được nhiều quốc gia áp dụng.
Ngoài ra, chính phủ cũng nên nâng cao mức lãi suất chiết khấu cũng như mức lãi suất tiền gửi để hạn chế việc trao đổi và chiết khấu bằng giấy tờ có giá. Hành động này một mặt cũng kích thích và thu hút được số lượng người dân tham gia gửi tiền vào ngân hàng.
Lời kết
Như vậy, bài viết trên đây đã cung cấp chi tiết cho bạn đọc những thông tin có liên quan đến lạm phát là gì, nguyên nhân lạm phát do cầu kéo cũng như những biện pháp để hạn chế tình trạng lạm phát kéo dài. Với những kiến thức bổ ích này sẽ là nguồn tư liệu giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tình hình kinh tế của đất nước ta hiện nay.